Brunei: het Eftelingwaardige Olieparadijs!

De titel die we eigenlijk bedacht hadden, maar die te lang was: 15% Ramadan-korting in een Eftelingachtig olieparadijs: groetjes vanuit Bandar Seri Begawan ;)!

Hoi!

Hoe is het met jullie? Als we het goed begrepen hebben is het mooie weer nu ook eindelijk in Nederland aangebroken? Fijn om te horen!

Hier gaat alles goed! Zoals jullie uit onze ‘change of plans’-blog begrepen hebben, moesten we onze plannen op het laatste moment drastisch omgooien… Erg jammer, maar de schitterende ervaringen hier zijn er niet minder om! Waar we de volgende keer al een beetje over onze paar dagen in Singapore en Kuala Lumpur verteld hebben, is het nu tijd voor een kijkje in een heel bijzonder en interessant land… het sultanstaatje Brunei, gelegen op het eiland der oerang oetangs, Borneo.

Stel je voor: je woont en werkt op een eiland in de Zuid-Chinese Zee. Je land heeft de grootte van Noord-Brabant en is omgeven door Maleisië. Het eiland bestaat voornamelijk uit tropische regenwouden en wordt naast mensen, bevolkt door oerang oetangs, apen met neuzen die op mensenduimen lijken, krokodillen en nog veel meer. Voor de kust zwemmen dolfijnen en walvissen. Je bent moslim, niet omdat je dat zelf zo graag wilt, maar omdat je sultan zijn Maleisische Moslim Monarchie-ideologie op heeft gelegd aan zijn volk. Je hebt geen toegang tot alle boeken die je mogelijk interessant zou vinden en er is een landelijk verbod op alcohol en drugs. Eigenlijk bepaalt de Sultan je hele leven: als staatshoofd heeft hij volledige macht over alles wat er in je land gebeurt, inclusief de kledingvoorschriften waar jij je aan te houden hebt. De ‘noodwetten’ die al tientallen jaren van kracht zijn, versterken zijn macht alleen maar meer. Toch heb je het niet slecht. De sultan verzorgt jou en je medeburgers erg goed. Je hoeft geen belasting te betalen, niet in de vorm van in komstenbelasting, maar ook niet in de vorm van BTW. Over het onderwijs van je kinderen hoef je je geen zorgen te maken, want dat is goed en geheel gratis. Ook om ziektenkosten hoef je je niet druk te maken; dat is allemaal op rekening van de sultan. Sportcentra zijn gratis. Leningen zijn goedkoop en auto’s en andere grote aankopen zijn gedeeltelijk gesubsidieerd. Je loon, indien je het minimumloon verdient, is het hoogste in de regio en je hoeft niet erg hard te werken; je werkweken zijn erg kort. Je levensverwachting is 77 jaar en je hebt, net als de overige inwoners van je land, hoogstwaarschijnlijk een vorm van opleiding genoten, ongeacht je huidige leeftijd (94% van je bevolking is geletterd). Wandelend door de parkachtige straten van de hoofdstad, kijk je naar de gouden arcades met portretten van de sultan en trek je je hoofddoekje (en mogelijk dat van je dochter) nog eens recht. Je gaat namelijk doen wat je het liefste doet: winkelen en eten. Veel meer is er in je land immers niet te doen… Eens per jaar doen jij en je medeburgers mee aan de Ramadan, die wordt beëindigd door de Hari Raya festiviteiten in het paleis van de Sultan en waar jij en al je medeburgers welkom zijn en overladen worden met cadeautjes. Tijdens de Ramadan eet en drink je de hele dag niet (ook geen water) totdat de zon onder gaat, ondanks de verzengende hitte die het op het eiland het hele jaar door constant is. Gelukkig zijn alle openbaar vervoer en alle openbare ruimtes voorzien van airco die op graadje vriespunt staan, bedenk je, terwijl je je tocht vervolgd langs de vele plastic bloemen en gekleurde lampjes waarmee de straten versierd zijn…

‘Bandar Seri wat’, dacht je waarschijnlijk toen je de titel van deze blog las. Bandar Seri Begawan, de hoofdstad van het sultaanstaatje Brunei, de plek waar het bovenstaande gedachtenexperiment zich afspeelt. Maar stel je nu eens voor: hoe zou je je voelen als je in zo’n land zou leven? Hoe zou dat zijn? Zou je gelukkig zijn? Tevreden? Is het fijn om een rustig leventje te leiden, waarin je in al je basisbehoeften voorzien wordt door de regering? En wat betekenen deze dingen voor je dagelijkse leven?

Precies de vragen die Wendela zichzelf stelde toen ze een aantal jaren geleden over Brunei las. Zouden mensen lui worden? Zou er geen sprake zijn van criminaliteit? Zouden mensen tevreden zijn met datgene wat ze hebben? Zouden ze nog voldoende motivatie hebben om zichzelf verder te ontwikkelen? Na over Brunei verteld te hebben tegen Marius, werd ook hij erg enthousiast. En zo vlogen we, ongeveer twee weken geleden alweer, voor 6 dagen naar het ministaatje Brunei!

De leefomstandigheden in Brunei hebben we in het bovenstaande verhaaltje eigenlijk al beschreven. Brunei bezoekend, als twee van de weinige toeristen die het land bezoeken, hadden we het gevoel dat we ons in een vreemde wereld bevonden. Eftelingachtige taferelen op straat, met Arabische goud ingelegde poorten, portretten van de koning en grote plastic bloemen. Ministeries die versierd zijn met discolampen. En dan niet te vergeten de ruimteschipachtige moskee en het immense paleis van de sultan (vier keer zo groot als Versailles!) dat eruitziet als een airport terminal voor buitenaardse wezens. Tegelijkertijd is Brunei erg ‘normaal’: grote, brede straten, goed onderhouden wegen, met boompjes langs de weg, moderne auto’s en een aantal koffietentjes en restaurants. Tegelijkertijd is Brunei ook heel erg ‘Azië’. De hoofdstad is gelegen aan een brede rivier en in de stad zelf leeft eigenlijk bijna niemand. De Bruneise bevolking leeft namelijk in de grootste waterstad ter wereld (!), die ook wel eens het ‘Venetië van Azië’ genoemd wordt, hoewel de enige overeenkomst tussen Venetië en deze enorme kampung eigenlijk het water zelf is. Hun woningen zijn gebouwd op hoge houten palen en bevinden zich dus letterlijk OP het water. Hoewel deze woningen er niet modern uitzien en dit gedeelte van de stad alleen per watertaxi te bereiken is, schijnen ze vanbinnen perfect ingericht te zijn: van volledige keukens en airco tot massagestoelen en de nieuwste tv’s. Ook de markten en Aziatische mensen herinneren je eraan dat je toch écht in Azië bent!

Brunei heeft contact/overheersing gekend met en van de Portugezen (alleen geïnteresseerd in handelscontacten), de Nederlanders (ook geïnteresseerd in handelscontacten, maar op voorwaarde dat zij het monopolie op deze contacten zouden verkrijgen!) en de Britten, die Brunei uiteindelijk overnamen. De Japanners wisten het oliestaatje in handen te krijgen tijdens de Tweede Wereldoorlog, maar werden na de oorlog al spoedig verslagen door de Britten. En terwijl de Europeanen en de VS zich in 1929 druk maakten om de beurskrach die de halve Westerse Wereld onderuit haalde, werden er in hetzelfde jaar, na veertig jaar zoeken (!), enorme oliereserves gevonden voor de kust van Brunei. ‘Hooray Brunei’, moeten de Britten gedacht hebben en zij hebben dan ook erg hun best gedaan om hun invloed in Brunei zo lang mogelijk te behouden. Hoewel Brunei in eerste instantie geregeerd werd door de British Military Administration (voornamelijk bestaande uit Australiërs), waren de Britten op den duur alleen nog maar verantwoordelijk voor buitenlandse zaken, veiligheid en defensie. Toen Maleisië onafhankelijk werd was er sprake van dat Brunei onderdeel van dit enorme land uit zou gaan maken. De sultan, wiens familie de langst regerende bloedlijn ter wereld kent (6 eeuwen!), leek dit toch niet zo’n goed idee (dan moest de welvaart immers gedeeld worden!), een gevoel dat deels ook voort leek te komen uit nationalistische geluiden in het land zelf. En zo bleef Brunei onder de controle van de Britten, totdat het staatje in 1984 onafhankelijkheid verkreeg. Toch heeft het landje nog steeds goede contacten met de Engelsen.

In de jaren sinds 1929 heeft Brunei zichzelf dan ook ontwikkeld tot een soort van luilekkerland, waarbij de olie de nationale goudstaaf vormt. Maar liefst 90% van de export van het land bestaat uit olie (gevonden en verwerkt door niemand anders dan het Nederlandse Shell, die de opbrengst 50-50 deelt met de Bruneise sultan). De sultan van Brunei is dan ook een van de rijkste mensen ter wereld, het land zelf staat op nummer vijf van de rijkste naties ter wereld. Ook is Brunei, samen met Libië (hoewel we niet weten of dat nu nog steeds zo is in Libië?), het enige land ter wereld met een staatschuld van 0%. Het GDP per capita, gecorrigeerd voor PPP (koopkracht), is ook het op vier na hoogste ter wereld.

De combinatie van deze enorme rijkdom, de nationaal opgelegde Islamitische geloofs- en leefregels en het feit dat het land zich tussen vele ‘onderontwikkelde’ Aziatische landen bevindt, maakten Brunei voor ons dan ook tot een ware sprookjesstaat. Mensen lachen, zijn ontzettend vriendelijk en vrolijk, en doen niets anders dan eten en winkelen (vrijwel iedereen lijkt obesitas te hebben en ook de mannen houden zich bezig met de zorg voor de kinderen!), het liefst in Starbucksachtige koffietentjes. Wij waren bovendien in Brunei gedurende de Ramadan, wat betekende dat de eetfestijnen pas na zonsondergang plaatsvonden en dat de lokale eettentjes (waarvan er, net als alles in Brunei, overig maar een paar waren) uit hun voegen barsten. Overdag betekende dit dat wij Ramadan-korting kregen, aangezien de eettenten maar al te blij waren dat ze toch nog iets verkochten ;). Ook het kijken naar het Bruneise journaal was voor ons een ware belevenis. Gesproken in het Engels, in plaats van het lokale Maleisisch (de Bruneiers zijn hetzelfde volk als de Malay in Maleisië), werden ons de vele koranlezingen in alle moskeeën in de stad voorgeschoteld. Na twee minuten de uitslagen van de Olympische spelen besproken te hebben en een kort informatiestukje over innovatierechten in Brunei, werd de volgende koranlezing gerapporteerd…en de volgende. Om te vervolgen met tips volgens de nationale dresscode; zo weten we nu dat je altijd je tanden behoort te poetsen voor een koranlezing en toch ook echt je mooiste outfit uit de kast moet halen! En je kunt je misschien wel voorstellen dat onze monden openvielen toen we hoorden dat, ter ere van de liefdadigheidsbijdrage die iedere moslim gedurende de Ramadan behoort te doen (de Zakat, gebeurt eigenlijk gedurende de rest van het jaar ook), de wezen van het nationale weeshuis ieder 250 Brunei Dollar (zo’n 180 euro) hadden gekregen die op hun eigen bankrekening (!) gestort zou worden! De koranlezingen werden bovendien allemaal bezocht door prinsen en prinsessen A t/m Z, die uiteraard uitvoerig in beeld kwamen… En het is precies deze royal familie de kers op deze bijzondere suikerfeesttaart genaamd Brunei vormt!

Zoals eerder gezegd is de familie van de huidige sultan al zes eeuwen aan de macht en zijn zij daarmee de langst regerende koninklijke familie van de wereld. De huidige sultan kwam in de jaren zestig aan de macht en heeft, uiteraard, in Groot-Brittannië gestudeerd. Op zijn twintigste trouwde hij voor de eerste keer (met een vrouw die na dit huwelijk maar liefst 28 namen droeg (we hebben ze geteld!) in plaats van het bescheiden aantal van vier voor haar huwelijk), waarna nog twee huwelijken (en één scheiding) volgden. Ook heeft hij een hele, ahum, capabele broer. Het leek de sultan namelijk een goed idee om zijn broer, Prince Jefri, tot minister van Financiën te benoemen, net zoals vrijwel alle functies in nationale raden e.d. bezet zijn door leden van de sultan’s familie. Zo gezegd, zo gedaan, en Brunei had een nieuwe minister van financiën. In die tijd begon Brunei ook met wat sociale problemen te kampen, zoals jeugdwerkloosheid e.d. Maar wie had gedacht dat Jefri het grootste jeugdprobleem van allemaal zou vormen? In een paar jaar wist Jefri, rich kid to the max, namelijk maar liefst 4 miljard US dollar aan zichzelf te besteden! Zo kocht hij de meest luxe appartementen over de hele wereld (waaronder in het Place Vendome in Parijs), breidde hij zijn collectie privé auto’s uit met zo’n 2000 fraaie exemplaren, liet hij negen privé-jets ontwerpen (waarvan er kennelijk twee ‘tits 1’ en ‘tits 2’ genoemd zijn, en dat voor een Islamitische minister!) en is ook zijn aanschaf van vergulde toiletborstels veel bediscussieerd. Naast deze privé uitgaven kocht hij bovendien vijf luxe hotels wereldwijd op, liet hij enorme gebouwen bouwen die eigenlijk geen functie hadden (maar wel prijskaartjes met minstens 6 nullen!) en bouwde hij een gastenverblijf voor de gasten van de sultan, van een waarde van zo’n 2 miljard dollar. Ook liet Jefri een amusementspark bouwen waar Michael Jackson’s Neverland bij verbleekt, puur en alleen ter vermaak van de koninklijke familie (en dus alleen voor privégebruik!). Toch was Jefri gezien zijn welwilligheid om huwelijksbeloftes af te leggen toch ook weer een goede moslim; we gaan er dan ook vanuit dat zijn vijf vrouwen en vijfendertig (!) kinderen hem zijn uitspattingen (en de tits 1 en tits 2-boten) vergeven!

De Sultan deed dit helaas niet en in 2000 was het einde verhaal voor de minister van financiën die in ieder geval wel begrepen had dat geld moest rollen… In 2004 werd Jefri naar Londen gestuurd met een luttele toelage van vijf ton per jaar (US dollars)… maar Jefri wist gek genoeg zijn extravagante levensstijl te behouden. Later bleek dan ook dat Jefri naast de 4 miljard aan persoonlijke uitgaven, ook nog eens 16 miljard had zoekgemaakt! Vele rechtszaken later heeft de sultan besloten dat familiebanden toch belangrijker zijn dan geld en alles zou naar verluidt weer goed zijn tussen de twee heren (wat is 20 miljard in ruil voor broederliefde :o?). Om de gaten in de begroting toch een beetje te dichten worden nu dus allerlei ‘Jefri-restanten’ opengesteld voor publiek of omgetoverd tot luxe hotels…iets wat wij natuurlijk niet zo erg vonden ;).

Zo hebben we een bezoek gebracht aan The Empire Hotel, het voormalige gastenverblijf van de sultan, waar de kamers naast gouden kranen ook privé zwembaden hebben en alles uit Italiaans marmer bestaat (waarde was dus 2 miljard). Hoewel een nachtje in de Emperor’s suite ons wel wat leek (zie: http://www.theempirehotel.com/emperor-suite), werd het uiteindelijk een hapje van het Ramadanbuffet na zonsondergang (ook leuk ;)!). En Jefri’s versie van Neverland? Dat is nu een pretpark, lijkend op één grote spookstad! Wandelend door dit verlaten pretpark, waarbij de helft van de attracties verkocht, kapot of uit functie zijn, waanden we ons in een andere wereld… in trek bij de koninklijke familie zal het park in ieder geval niet meer zijn!

Naast deze ‘oplossinkjes’ van de sultan, is de sultan ook erg druk met zelfverheerlijking. Zijn goede zorgen voor zijn volk houden namelijk ergens op en de sultan is, zo hebben wij ons laten vertellen, doodsbang om zijn populariteit te verliezen. De noodwetten die sinds een opstandje in 1962 van kracht zijn en zijn portretten door de hele stad (en de verhalen over zijn goede daden) zijn hier het bewijs van. Voor ons was dit ergens ook erg fijn, aangezien Brunei peperduur is, maar musea dus geheel gratis. Zo hebben we een bezoek gebracht aan het royal prullaria (excuus ‘regalia’) museum, waarin het levensverhaal van de sultan verteld wordt (enkele episoden daargelaten…Jefri hebben we op de foto’s niet kunnen ontdekken helaas!). Kennelijk had de Sultan bovendien zijn zolder op laten ruimen, want het hele museum stond vol met de lelijkste doch peperdure relatiegeschenken van vrijwel alle landen ter wereld (hoewel we Nederland niet hebben kunnen ontdekken)! Ook hebben we musea bezocht over de Bruneise cultuur en gebruiken, hoewel deze helaas niet erg informatief waren (terwijl de besnijdenisceremonies dan wel weer uitgebreid uitgelegd werden…auw!).

Bijzonder als het was om in Brunei te zijn, en vooral ook interessant als het was om meer te leren over dit kleine sultanstaatje, vonden we het dan ook moeilijk om echt door de laag van rijkdom, luilekkerland en sultanverheerlijking heen te prikken… maar gelukkig is ons dit door inlezen en bijlezen alsnog gelukt! Daarnaast hadden we de kans om onze zwembroek & bikini voor het eerst gedurende deze reis te dragen (!) en was het ook wel erg lekker om ons in een land te bevinden waar altijd water uit de kraan komt, gewoon stroom is en je weet waar je aan toe bent... en je dus weer gewoon eventjes ook op dat vlak ‘thuis’ te voelen! En dan hebben we het nog niet eens over kleine dingetjes als een waterkoker in de kamer, een eigen koelkastje, écht schone lakens en handdoeken… en een ligbad ;)!

Tot slot is het misschien nog goed om te vermelden dat Wendela gedurende de laatste dagen in Nepal toch maar weer een arts bezocht heeft omdat ze zich sinds het ziek zijn in India nog steeds niet goed voelde, geen energie had en volcontinue misselijk was. In Nepal bleek dat het waarschijnlijk een parasiet was en in Brunei leken de nieuwe medicijnen eindelijk aan te slaan. Sinds kort voelen we ons allebei dus weer (bijna) de oude!

Kortom: een bijzondere ervaring in een bijzonder land tijdens de bijzondere periode van de Ramadan! Weer een berg herinneringen die we nooit meer zullen vergeten!!!

Geniet van het zonnetje in Nederland en tot gauw!!!

Liefs,

Marius en Wendela

P.S. De blog over Nepal, waar we dus na India en voor Singapore, Kuala Lumpur en Brunei geweest zijn, volgt binnenkort! Nu zitten we lekker aan de ijsthee en Nasi Goreng in Indonesië